Karol Borzym – 133 rocznica śmierci

Sobotnim przedpołudniem, o godzinie 10:00, 29 listopada 1890 r. we wsi Posiadały, w parafii Kiczki zmarł Karol Borzym wdowiec mający 95 lat, urodzony w Mieni, a w Posiadałach przy córce zamieszkały – mój prapraprapra(4)dziadek. 

 

 

Zgłaszającym zgon mojego przodka był Franciszek Kieliszczyk lat 52 mający i Józef Kurek lat 48 obaj rolnicy z Posiadał.

Mój praprapraprapra(5)dziadek Karol Borzym urodził się 31 października 1806 r. w Mieni jako syn Jakuba i Antoniny z Zychowiczów >>>LINK<<<. Zatem umierając w 1890 r. miał skończone 84 lata, a nie 95 jak podano w jego metryce zgonu. W chwili śmierci był od przeszło 12 lat wdowcem po Franciszce Pełszczyńskiej vel Niewiadomskiej, którą poślubił 21 stycznia 1828 r. >>>LINK<<<. Jego żona zmarła 11 stycznia 1878 r. w Mieni w parafii Cegłów. Po śmierci żony, zapewne z racji wieku, a także z powodu braku wsparcia w małżonce, Karol przeniósł się do córki do Posiadał wchodzących w skład parafii Kiczki.

Niestety nie umiem w tej chwili powiedzieć jak nazywała się córka mojego praprapraprapra(5)dziadka, u której przed śmiercią mieszkał, ani za kogo wyszła. Poszukiwania w parafii Cegłów są dość trudne, pomimo tego, że na Genetece zamieszczono komplet indeksów do ksiąg metrykalnych. Parafia Cegłów jest zindeksowana bez luk, bo indeksy urodzeń dotyczą okresu od 1787 r. do 1913 r., indeksy małżeństwa są od 1756 r. do 1914 r., z jedynie małą przerwą w roku 1787, a indeksy zgonów dotyczą aktów od 1758 r. do 1931 r. Niestety wszystkie te indeksy nie zawierają danych na temat rodziców czy to narodzonych dzieci, czy młodych wstępujących w związek małżeński, dlatego na podstawie samej Geneteki nie można wytypować indeksów, które dotyczą dzieci Karola i Franciszki. W celu odnalezienia potomków moich przodków należy zajrzeć do każdej metryki urodzonego Borzyma czy Borzymianki i sprawdzić w niej rodziców.

W toku opisanych powyżej, pobieżnych poszukiwań odnalazłam ośmioro dzieci Karola i Franciszki, ale być może nie są to wszystkie dzieci, choć w okresie od 1846 r. do 1855 r. nie odnalazłam żadnych dziecka z tego związku, co nie powinno dziwić, bo w 1855 r. mój praprapraprapra(5)dziadek miał prawie 50 lat, a jego małżonka był mniej więcej w tym samym wieku. Po lekturze aktów urodzeń, bo tylko na tych się skupiłam stwierdzam, że problem z nazwiskiem panieńskim mojej praprapraprapra(5)babki jest większy niż mi się wydawało. Wcześniej występowała jako Pełszczyńska – w akcie ślubu z 21 stycznia 1828 r. >>>LINK<<< i jako Niewiadomska – w akcie urodzenia mojego prapraprapra(4)dziadka Franciszka z 12 września 1831 r. >>>LINK<<<. W toku przeprowadzonej kwerendy, dodatkowo odnalazłam kolejne trzy nazwiska, pod jakimi występowała żona Karola Borzyma – Zychowicz, Domańska i Chełska. W przypadku tych nazwisk nie umiem jednoznacznie stwierdzić czy były to inne Franciszki niż moja praprapraprapra(5)babka. Na pewno w tym w tym samym czasie, w którym moi przodkowie mieszkali w Mieni, żyło tam inne małżeństwo Borzymów, w którym mąż także miał na imię Karol, a jego żoną była Teresa z Materków. Byli to ludzie, w zbliżonym wieku do moich przodków, którzy nawzajem świadkowali sobie na chrztach swoich dzieci lub byli chrzestnymi tych dzieci.

W trakcie przeprowadzonej kwerendy udało mi się odnaleźć poniższe dzieci Karola i Franciszki z Zychowiczów, Niewiadomskich, Domańskich i Chełskiej:

• w 1829 r. urodził się Piotr – syn Karola lat 23 i Franciszki z Zychowiczów lat 22 – włościan z Mieni.
• w 1831 r. urodził się Franciszek – syn Karola lat 24 i Franciszki z Niewiadomskich lat 24 – włościan z Mieni. Franciszek przyszedł na świat dokładnie 12 września 1831 r. i był moim prapraprapra(4)dziadkiem, a jego rocznicę urodzenia wspominałam na blogu we wrześniu >>>LINK<<<.
• w 1834 r. urodził się Adam – syn Karola lat 30 i Franciszki z Niewiadomskich lat 27, gospodarzy z Mieni
• w 1836 r. urodziła się Małgorzata – córka Karola lat 30 i Franciszki z Niewiadomskich lat 29, włościan gospodarzy z Mieni
• w 1840 r. urodziła się Marianna – córka Karola lat 35 i Franciszki z Domańskich! lat 24, gospodarzy z Mieni – być może Marianna nie była córką moich praprapraprapra(5)dziadków, a w Mieni mieszkało inne małżeństwo Karola i Franciszki Borzymów, w którym żona pochodziła z rodu Domańskich.
• w 1842 r. urodził się Wincenty – syn Karola lat 29 i Franciszki z Niewiadomskich lat 30, gospodarzy z Mieni
• w 1844 r., urodził się Maciej – syn Karola lat 40 i Franciszki z Niewiadomskich lat 40, gospodarzy z Mieni
• w 1846 r. urodziła się Katarzyna – córka Karola lat 40 i Franciszki z Chełskich! lat 40, gospodarzy z Mieni – pojawia się kolejne nazwisko panieńskie małżonki Karola – Chełska i tu znowu pojawiają się wątpliwości co do tego, czy urodzona w 1846 r. Katarzyna jest córką moich praprapraprapra(5)dziadków, czy innej pary Karola i Franciszki Borzymów
• Aby ustalić u której córki w Posiadałach mój przodek mieszkał należałoby poczynić dalsze poszukiwania w parafii Cegłów nastawione na poszukiwanie dalszych losów dzieci moich praprapraprapra(5)dziadków, ale to praca na inny czas.

 

 

W całej mojej dotychczasowej genealogii parafia Kiczki pojawia się tylko raz, właśnie przy okazji śmierci mojego prapraprapraprapra(5)dziadka Karola Borzyma, a więc nie będzie już lepszej okazji do zasygnalizowana dziejów tej okolicy.

W XV w. okolica ta stanowiła własność duchowną, pod nazwą dobra Piaseczno, które należały do szpitala Świętego Ducha założonego przy klasztorze Świętego Marcina w Starej Warszawie. Szpital wszedł w posiadanie tych terenów dzięki rejentce Księstwa Mazowieckiego Annie Bolkowej, która przekazała mu tą okolicę. Początkowo księżna planowała uposażyć dobrami Piaseczno kaplicę Najświętszej Marii Panny w kolegiacie warszawskiej. Ostatecznie podjęto decyzję, aby przekazać te dobra ufundowanemu przez nią szpitalowi przy klasztorze Augustianów. W 1458 roku księżna Anna Bolkowa na podstawie testamentu przekazała zarząd nad szpitalem kolegium księży mansjonarzy działającym przy kolegiacie Świętego Jana Chrzciciela i tym samym pozostawiła augustianom jedynie pieczę duchowną. W 1526 r. prawnuczka Anny Bolkowej także Anna Konradówna oddała szpital w ręce kapituły kolegiackiej. Zmiany te wynikały z niezadowolenia nie tylko ze sposobu kierowania szpitalem, ale zapewne także ze względu na nieudolne prowadzenie spraw gospodarczych w dobrach szpitalnych.

Na przełomie XV i XVI w. rozpoczął się proces zasiedlania tych dóbr. W 1503 r. znana była tylko jedna nowa wieś – Mienia, początkowo zwana Wolą Piasecką. Akcję kolonizacyjną przyspieszyło przejęcie dóbr przez kapitułę warszawską. W 1526 r. wzmiankowane są już Kiczki, które być może wcześniejsze nosiły nazwę Kaczkowo, a także i Posiadały, czyli wieś w której zmarł mój praprapraprapra(5)dziadek Karol Borzym. W tym czasie trwała także akcja zakładania Pełczanki i Cisia, które wówczas lokowane było pod nazwą Czyska Wola. Do 1531 r. zdążyły powstać takie wsie jak Glonkowa Wola, Rososz, i Cebrowo, czyli dzisiejszy Cegłów, a także Skwarne, Rudnik i Wągliny. Kolonizacja do tej pory nie zasiedlonych terenów, zmieniła nie tylko sieć osadniczą, a także pozycję Piaseczna, które straciło status ośrodka dóbr na rzecz wsi parafialnych Kiczek i Cegłów.

Parafia w Kiczka stanowi kontynuację parafii w Piasecznie. W 1485 r. ufundowano w Piasecznie świątynie pod wezwaniem świętych Macieja i Anny. Pleban z Piaseczna został uposażony dwoma włókami ziemi i jedną włóką dla wikariusza, a ponadto miał otrzymywać garniec miodu z daniny miodowej i miał prawo wybudowania sadzawki. Trzeba pamiętać, że fundację z 1458 r. kościoła w Piasecznie, należy także pośrednio łączyć z Kiczkami, o czym świadczyć mogą przekazy akt wizytacyjnych z 1603 r., w których zaznaczono, że kościół Świętej Anny w Kiczkach został erygowany właśnie w 1458 r. przez biskupa Andrzeja Bnińskiego. Zatem obecna parafia w Kiczkach została erygowana w 1458 r., a ufundowany wówczas kościół początkowo stał w Piasecznie i dopiero przed 1526 r. zmienił swoją lokalizację, gdy księżna Anna Konradówna, powierzyła zarząd szpitala Ducha Św. kapitule warszawskiej. W tym czasie parafia w Kiczkach obejmowała cztery wsie – Kiczki, Piaseczno, Posiadały i Mienię. Trwająca wówczas silna akcja kolonizacyjna spowodowała powstanie nowych osad, ale te ostatecznie znalazły się w granicach nowej parafii z siedzibą w Cegłowie, choć kościół w Cegłowie przez pewien czas funkcjonował jako świątynia filialna dla kościoła w Kiczkach, gdyż parafia ta była tak rozległa i do tego ciągle się rozrastała, że pleban nie był w stanie podołać obowiązkom duszpasterskim. W 1561 r. kościół w Kiczkach został określony jako filia kościoła w Cegłowie. Do rozgraniczenia oby parafii doszło w 1575 r.

W 1626 r. po epidemii „morowego powietrza” i pożarze, wieś Kiczki przeniesiono na Piaski, a nowy kościół, usytuowano na obecnym miejscu. W 1751 r. wybuchł pożar we wsio, który strawił drugi w historii kościół. Nową, trzecią świątynię, także drewnianą wzniosły Siostry Miłosierdzia Szarytki zwane wówczas Marcinkankami, które przybyłe ze szpitala Świętego Ducha w Warszawie, znajdującego się obok kościoła Świętego Marcina. Zakonnice były także kolatorkami dóbr piaseczyńskich. Kościół ten zachował się do dziś, był remontowany w 1824 r. i 1860 r. W1901r. dokonano gruntownego remontu kościoła, a także jego rozbudowy poprzez przedłużono nawę ku zachodowi o 12 łokci i podłożono nowe podwaliny, a także dobudowano od południowej strony zakrystii wraz z galerię nad zakrystią. W tym czasie pobudowano również murowaną dzwonnicę, która jest jednocześnie bramą wejściową na teren kościelnego cmentarza.

 

Na podstawie tej skrótowej historii wsi i parafii Kiczki mogę stwierdzić, że kościół w Kiczkach jest kolejnym kościołem, który pamięta moich przodków. W tej samej świątyni, choć trochę przebudowane, mój praprapraprapra(5)dziadek Karol Borzym uczestniczył w mszach świętych, a także w tych samych ścianach odbyła się jego msza pogrzebowa, poprzedzająca złożenie ciała mojego przodka do grobu.

 

 

 

 

 

 

Źródła:

VI wieków Mińska Mazowieckiego
tom II
Pod Rządami Piastów i Jagiellonów
Andrzej Marek Nowik i Anna Salina
Mińsk Mazowiecki, 2022