Jakub Wąsak – 232 rocznica urodzin

W przeddzień wspomnienia świętego Jakuba Apostoła – 24 lipca 1791 r. został ochrzczony w parafii grębkowskiej, mój prapraprapra(4)dziadek Jakub Wąsak syn Józefa i Franciszki Pazdyczanki małżonków Wąsaków, chłopów z Leśnogóry. Rodzicami chrzestnymi mojego przodka zostali Mateusz Boruc i Agnieszka Pazdyczyna. 

 

O Jakubie Wąsaku było nie dawno na blogu – dokładnie 6 lipca wspominaliśmy jego kolejny ślub z Agnieszką z Murackich wdową po Jaworskim, z którą się pobrał w 1842 r. >>>LINK<<<. Wcześniej, niemalże równo, siedem miesięcy temu – 23 stycznia – przywołałam postem rocznicowym pierwszy ślub mojego prapraprapra(4)dziadek z moją prapraprapra(4)babką Agatą z Laskowskich, która czasem była zapisywana jako Lasocka lub Lasecka >>>LINK<<<.

 

Do tej pory nie udało mi się ustalić kiedy mój prapraprapra(4)dziadek Jakub Wąsak zmarł, ale wiem, że miało to miejsce między 1853 r., a 1877 r. – pozostaje tylko dogłębna kwerenda w grębkowskich księgach zgonu. Należy przejrzeć księgę po księdze, bo pomimo zachowanych metrykaliów parafia grębkowska jest dość słabo zindeksowana, przez to genealodzy szukający na tym terenie mogą się poczuć jak poszukiwacze swoich korzeni sprzed ery Internetu, a przede wszystkim sprzed ery Geneteki. Z mała różnicą, że przeglądają księgi z własnej kanapy na stronach internetowych, a nie w archiwum, kart po karcie z ograniczeniem ilościowym i czasowym. Dziś można spędzić buszując na Skanotece czy Szukaju cały dzień, a nawet całą noc.

 

 

Rodzice Jakuba pobrali się zaledwie nieco ponad rok wcześniej – 16 maja 1790 r. także w parafii grębkowskiej, do której należała i nadal należy Leśnogóra. 

 

 

Józef Wąsak w akcie ślubu został przedstawiony jako chłop i kawaler, zaś Franciszka, zapisana jak Tokarska występuje w akcie jako chłopka i wdowa. Zatem nazwisko Tokarska jest jej nazwiskiem po pierwszym mężu. Z innych dokumentów, chociażby z aktu urodzenia Jakuba wiemy, że Franciszki pochodziła z rodu Pazdygów. Świadkami zawartego małżeństwa między moim praprapraprapra(5)dziadkami był Mikołaj Woycik i Szymon Pazdyga.

Zatem Jakub Wąsak musiał być pierworodnym synem Józefa i Franciszki. Nie wiem na tą chwilę, czy Franciszka miała dzieci z pierwszym mężem. Nie prowadziłam kwerendy pod tym kontem, może kiedyś…, także nie udało mi się jeszcze przeanalizować urodzeń po 1791 r. aby odszukać rodzeństwa Jakuba.

 

 

Poszukała jedynie aktu pierwszego ślub Franciszki Pazdyczanki – odbył się on 30 października 1780 r., a mężem mojej praprapraprapra(5)babki został wówczas Jan Tokarski. Świadkami tego wydarzenia byli Mateusz Wąsak i Stefan Pazdyga.

 

 

Zatem między jednym a drugim ślubem Franciszki minęło aż 10 lat, dlatego można domniemać, że w chwili wychodzenia za mojego praprapraprapra(5)dziadka miała ona już około 27-30 lat, biorąc pod uwagę, że mogła mieć skończone około 17-20 lat gdy została wydana za Tokarskiego. Zatem nie była ona taką młodziutką kobietą. W tamtych czasach kobiety w wieku 30 lat miały już pokaźną gromadkę dzieci, aż się prosi o przeprowadzenie poszukiwań dzieci Jana i Franciszki Tokarskich, aby sprawdzić, z jakim bagażem rodzinnych doświadczeń wdowa wstąpiła w nowy związek małżeński i w jakiej rodzinie przyszedł na świat i wychowywał się mój przodek Jakub. 

 

 

Nie udało mi się także odnaleźć, jak na razie aktów zgonu zarówno Józefa Wąsaka jaki i Franciszki z Pazdygów primo voto Tokarskiej, secundo voto Wąsak. Jedynie określiłam że on zmarł po 23 stycznia 1820 r., a ona przed tą datą. Skąd takie przypuszczenie? 23 stycznia ich syn, a mój prapraprapra(4)dziadek – Jakub zawarł związek z moją prapraprapra(4)babką Agatą Laskowszczanką i wówczas w akcie ślubnym zapisano, że jego matka już nie żyje, a ojciec stawił się wraz z synem u księdza.

Na moje szczęście metrykalia z grębkowskiej parafii są bardzo dobrze zachowane. Niemalże kompletnie – akta chrztów zachowały się od końca XVII w., akta ślubu od połowy XVII w., a zgonu od połowy XVIII w. Pomimo tak dobrze zachowanych ksiąg metrykalnych jest duży problem z dostępem do nich. Część ksiąg jest przechowywanych na parafii, a część w archiwum diecezjalnym siedleckim, które co do zasady nie udostępnia genealogom swojego zasobu.

 

 

Jak wydać zarówno rodzina Jakuba Wąsaka, zarówno po mieczu jak i po kądzieli była związana ze wsią Leśnogóra.

Miejscowość pierwotnie nosiła nazwę Leśna Góra i wchodziła w skład dóbr duchownych należących do biskupstwa poznańskiego wraz z Żarnówką, Grębkowem i Podsuszem. Były to tereny leśne podarowanych biskupowi przez księcia mazowieckiego, jeszcze przed 1350 r. Prace archeologiczne potwierdzają, że osadnictwo na terenie Leśnogóry istniało co najmniej dwa i pół tysiąca lat temu. Świadczy o tym odkryte tu cmentarzyska ciałopalne z okresu kultury łużyckiej. Wieś w dokumencie z 1546 r. była wzmiankowana jaki Leśna Wola – wówczas biskup poznański wydzierżawił klucz swoich dóbr sędziemu lipskiemu Jerzemu Broszkowskiemu. Nazwa Leśna Wola może świadczyć o tym, że wieś była nowo lokowana i otrzymała kilka lat wolnizny czyli zwolnienia od płacenia czynszu i danin. Zaś dokument z 1548 r. mówi o tym, że rodzina Mroczków, z sąsiedniej wsi Mroczki, należącej do dóbr kałuskich, otrzymałam od biskupa Benedykta Izbieńskiego 30 morgów lasu leśnogórksiego do wykarczowania. W XVI w. wieś Leśna Góra, jak wynika z rejestru poborowego obejmowała aż 19 włók, czyli w przeliczeniu na obecni obowiązującą jednostkę miary powierzchni ok. 340 ha. Zatem była to spora wieś, zapewnie nie była to wieś chłopska, a istniał w niej folwark należący do właściciel tamtejszych dóbr. W 1827 r. wieś składała się z 17 osad czyli gospodarstw, w których mieszkało 83 osoby. W 1842 r. rosyjski zaborca przejął dobra kościelne, w tym folwark leśnogórski. W latach osiemdziesiątych XIX w. w Leśnogórze było 24 domy i 160 mieszkańców, którzy gospodarzyli na 632 morgach gruntu czyli około 354 ha. Do folwarku leśnogórskiego należało wówczas 660 morgów gruntu czyli nie całe 370 ha.

 

 

 

 

 

 

 

Źródło:

Plan rozwoju miejscowości Leśnogóra gmina Grębków

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich